Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 13

Misplaced modifiers. Part 1

Częstym problemem dla Polaków tłumaczących na język angielski (lub piszących w tym języku) bywa lokalizacja przydawki (adverb) na właściwym miejscu w zdaniu. Zacznijmy od przydawki however – jednak, jednakże. Nie wiem, dlaczego tak często pojawia się ona (nieprawidłowo) na drugim miejscu w zdaniu – chyba, że dzieje się tak na skutek dobrze nam znanego mechanizmu błędu: tłumaczenia „słowo w słowo” według polskiego szyku zdania. Prawidłowo however najczęściej występuje na początku względnie na końcu zdania. Oto cztery przykłady typowych błędów:

1. We, however, go in the other direction.
2. China is the homeland of an equally attractive fruit – orange. It is no wonder that the inhabitants of the Middle Kingdom seek the cause of the fall of mankind in this particular fruit. Wasn’t it, however, similarly to the lemon from India, too sour for Adam?
3. On September 1939 most of Poles were aware that the war with Hitler was inevitable. No one suspected, however, that Stalin would have joined him in the criminal plan of destroying Poland.
4. Usually, corporal punishment is associated with the act of hitting a child. Until now, particular offences, like assault and battery, have been listed in the criminal law. They are, however, insufficient to prosecute all the grave instances of child abuse. The goal of the bill is to extend the range of the ban.

W wszystkich czterech przykładach however wskoczyło na niewłaściwe miejsce.

W pierwszym zdaniu „wepchnęło” się między  podmiot a orzeczenie. Polskie zdanie brzmiało:

1. My jednak ruszamy w drugą stronę.

Poprawiamy na:

1. However, we go in the other direction.  // We go in the opposite direction, however.

Wersja naszego tłumacza z however bezpośrednio po podmiocie mogłaby wskazywać na nasze zachowanie odbiegające od przyjętej normy (radzono nam tak – my jednak zrobimy po swojemu…)

W drugim przykładzie już mamy pewien kontekst, a także … więcej błędów. Polski tekst brzmiał następująco: 

2. Ojczyzną równie atrakcyjnej pomarańczy są Chiny. Nic dziwnego, że mieszkańcy Państwa Środka w niej właśnie upatrują przyczynę upadku ludzkości. Czy jednak, podobnie jak pochodząca z Indii cytryna, nie była dla Adama zbyt kwaśna?

Przynajmniej nie mamy podmiotu na końcu zdania, tak jak w wersji polskiej. Uniknięto też błędu z lokalizacją pochodzącej z Indii cytryny w zdaniu przez (prawidłowe) uproszczenie tego elementu informacji. Poprawiamy:

2. China is the homeland of an equally attractive fruit – the orange. It is no wonder that the inhabitants of the Middle Kingdom see the cause of the fall of mankind in this particular fruit. However, Wasn’t it too sour for Adam, like the lemon, which comes  from India?

Trzeci tekst polski brzmiał:

3. W sierpniu 1939 roku większość Polaków była przekonana o nieuchronności wojny z Hitlerem. Nie przypuszczano jednak, że do tego zbrodniczego planu wyniszczenia Polski przyłączy się Stalin.

W wersji angielskiej mamy więc inne, poważniejsze błędy, niż pozycja however. Ale nawet i tutaj tłumacz (myląc m.in. miesiące, chyba trochę przysnął) ustrzegł się przed umiejscowieniem podmiotu na końcu zdania. Proszę zwrócić uwagę na różne możliwości doboru articles lub zaimka dzierżawczego (his), co nam da kilka znaczeniowo różnych wariantów, dopuszczalnych tu ze względu na niedookreślenie tekstu polskiego, dające nam szerokie pole interpretacji. Pomożemy tłumaczowi:

3. In August 1939 most Poles were aware that the/a/Ø war with Hitler was inevitable. However, no-one suspected that Stalin would join him in the/a/his criminal plan of destroying/to destroy Poland.

Wreszcie czwarty przykład. Najpierw poprawmy mu angielszczyznę:

4. Usually, corporal punishment is associated with the act of hitting a child. Until now, particular offences, like assault and battery, have been listed under criminal law. However, they are insufficient for the prosecution of all the grave instances of child abuse. The goal of the bill is to extend the range of the ban.

Okazuje się jednak, że tłumacz trochę pozmieniał sens tekstu pierwotnego. Oto polski tekst wyjściowy. Co się zmieniło pod względem treści? A czy w ogóle w wersji polskiej było jednak? Bo jeśli nie – to skąd się ono wzięło w angielskim tłumaczeniu?!

4. Zwykle kary cielesne kojarzą się z uderzeniem dziecka. Dotąd w prawie karnym wymienione są konkretne przestępstwa, jak pobicie, które są wystarczające, by można było ścigać wszystkie groźne przykłady znęcania się nad dziećmi. W projekcie chodzi o poszerzenie zakazu.

Merytoryczne błędy, których się dopuścili nasi tłumacze w przykładzie 3 i 4  mają wdzięczną nazwę: to „kurza ślepota” (translator’s blind spot) i polegają na tym, że tłumacz przekłada to, co mu się wydaje, że jest w tekście …