Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 10

Inadvertent anagrams: “Existentially problematic” sentences. Part One 

Kilka wpisów temu zwróciłam uwagę, że nawet zdania z czasownikiem to be w pozycji orzeczenia bywają problematyczne  w tłumaczeniu z języka polskiego na angielski ze względu na kolejność pojęć. Dzisiaj przedstawię kilka autentycznych przykładów. W każdym z nich jest sporo różnych błędów, ale błędem kluczowym  jest niewłaściwy szyk właśnie w zdaniu zbudowanym wokół czasownika być: 

Przykład I

Tekst o wystawie sztuki, polskie zdanie do przetłumaczenia brzmi:

Niezwykle interesującym zabytkiem jest suknia z 1815 roku w stylu empire, uszyta z granatowego jedwabiu.

Mamy trzy próby przetłumaczenia tego zdania na język angielski:

1. * An immensely interesting relic is the dress from 1817 in Empire style, made of a dark-blue silk.
2. * A remarkably interesting relic is a dress in an empire style from 1815 sewn from dark blue silk.
3. * An extraordinary interesting period piece is an Empire dress from 1815 made of navy blue silk.

Na pierwszy rzut oka zdania te wyglądają na poprawne. Niby wszystko w nich rozumiemy. A jednak… Problemem jest niewłaściwa kolejność elementów zdania w kontekście znaczeniowym. W polskim zdaniu, aby podkreślić podmiot, autor go przesunął na koniec. Taka kolejność w wersji angielskiej nie odtwarza emfazy z polskiego zdania. Efekt możemy (częściowo) osiągnąć przestawiając elementy zdania w tłumaczeniu i wysuwając podmiot na początek:

1. An Empire gown made of navy blue silk in 1815 is an immensely interesting period piece.

Ten zabieg nie jest jednak w pełni zadowalający. Spróbujmy go nieco poprawić, zamieniając czasownik:

2. An Empire gown made of navy blue silk in 1815 presents an immensely interesting period piece.

Lepiej, ale wciąż czegoś brakuje. A może tak:

3. There is a navy blue  silk gown which is an immensely interesting period piece made in the Empire style in 1815.
4. There is an immensely interesting period piece in the Empire style – a navy blue gown made in 1815.
5. There is an immensely interesting period piece in the Empire style. It is a navy blue gown made in 1815.

Wydaje się, że dwie ostatnie wersje najlepiej oddają sens oryginału w kontekście opisu eksponatów z wystawy sztuki.

Przykład II

Tekst z elementami biograficznymi, polskie zdania do przetłumaczenia brzmią:

19 września 1940 roku został przypadkowo aresztowany w drugiej wielkiej łapance ulicznej w Warszawie i osadzony na Pawiaku, skąd w nocy z 21 na 22 września przywieziono go do KL Auschwitz. Transport liczył 1705 więźniów. Razem z nim do obozu przywieziono rtm. Witolda Pileckiego (nr 4859) i Władysława Bartoszewskiego (nr 4427).

Tłumacz podzielił ten fragment na krótsze zdania; nas bezpośrednio  interesuje fragment od w nocy z 21 na 22 września. I mamy angielską wersję: 

*In the night between 21st and 22nd September Kocjan together with 1704 prisoners were transported to KL Auschwitz.   Among the transported prisoners were such figures as: military commander rtm. Witold Pilecki (no. 4859) and Władysław Bartoszewski (no. 4427).

Nasz tłumacz nie mógł sobie poradzić z bezosobową formą czasownika: przywieziono.  Sparafrazował polskie zdanie, przepisując je na: Wśród więźniów byli:  (…). Zapewne wykonał ten zabieg nie na papierze, lecz w głowie, po czym swoją przeróbkę przetłumaczył dosłownie, robiąc przy tym kilka typowo „polskich” błędów  (*X together with Y – zamiast  X and Y; i właśnie zdanie  zaczynające się od Among, z podmiotem na końcu). Pomożemy mu i poprawimy:

1. On the night of 21st - 22nd September Kocjan and 1704 other prisoners were transported to KL Auschwitz.   They included Captain Witold Pilecki (no. 4859) and Władysław Bartoszewski  (no. 4427).
2. On the night of 21st - 22nd September Kocjan and 1704 other prisoners including Captain Witold Pilecki (no. 4859) and Władysław Bartoszewski  (no. 4427) were transported to KL Auschwitz.   
3. On the night of 21st - 22nd September Kocjan and 1704 other prisoners were transported to KL Auschwitz.   Captain Witold Pilecki (no. 4859) and Władysław Bartoszewski  (no. 4427) were among them.
4. On the night of 21st - 22nd September Kocjan and 1704 other prisoners, with Captain Witold Pilecki (no. 4859) and Władysław Bartoszewski  (no. 4427) among them, were transported to KL Auschwitz.

Któremu z tych rozwiązań dacie najwięcej punktów?