Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 45

Articles, countables, uncountables, and unaccountables  7             

Ciąg dalszy przygody z naszymi tłumaczami popełniającymi grzech pierworodny – zrywania niewłaściwego article. Oto następny fragment polskiej przypowieści:

Czy aby na pewno jabłuszko, takie niewinne i [sic]  w pierworodnym grzechu faktycznie udziału mieć nie mogło?

I dwa jego tłumaczenia:

*Is +an apple really so innocent and couldn’t have taken part in the original sin?

*Is that sure that ++an apple, so innocent, could not participate in the original sin?

Po poprzednich rozważaniach, wiemy już, że article przy jabłuszku – które otrzymało tu niemalże postać istoty rozumnej, bo odpowiedzialnej i winnej (jako „platoński” przedstawiciel swego gatunku) – musi być the. Chyba, że odbieramy mu status reprezentanta całego gatunku, co możemy zrobić w drugim zdaniu. Więc poprawiamy i jedziemy dalej:

Is the apple really so innocent that it couldn’t have taken part in the original sin?

Is it certain that the apple, so innocent-looking, could not have participated in the original sin?

Is it certain that an  innocent-looking apple could not have participated in the original sin?

Następne elementy tekstu polskiego warte analizy brzmią:

Pojawiające się wielokrotnie w Biblii słowo „tappuah”, tak podobne do oznaczającego właśnie jabłko, arabskiego „tuffah”, spotykane też w egipskich papirusach jako „taph”, niektórych, zwłaszcza izraelskich uczonych, intryguje.  […] W dodatku mało prawdopodobne, by jabłoń pojawiła się na terenie Ziemi Świętej wcześniej niż tysiąc lat przed narodzeniem Jezusa.

A oto ich tłumaczenie:  

* +Frequently appearing in the Bible word ‘tappuah’, which can be found also in Egyptian papyruses – this time as ‘taph’, is very similar to the Arabic word ‘tuffah’ meaning ‘apple’. This fact intrigues scientists, especially Israeli ones. . . . Furthermore, it is not really possible that +the apple trees appeared in the Holy Land earlier than 1000 B.C.

Obok całego szeregu trafnych decyzji odnośnie articles, mamy tu dwa miejsca do poprawy – a oprócz tego musimy się uporać z przydawką typu *sitting-on-the-mat-cat  (patrz: któryś z wcześniejszych wpisów):

The word ‘tappuah,’ which appears in the Bible quite frequently, can also be found in Egyptian papyruses – this time as ‘taph’, and is very similar to the Arabic word ‘tuffah’ meaning ‘apple’. This fact has been intriguing scientists, especially Israeli ones. . . . Furthermore, it is not very likely that apple trees could have appeared in the Holy Land earlier than 1000 B.C. // for apple trees to have appeared in the Holy Land earlier than 1,000 BC.

I jedziemy dalej:

Przodek wyśmienitych jonagoldów oczywiście wielokrotnie w Biblii występuje; zwłaszcza w „Pieśni nad Pieśniami”, jako drzewo dające cień. Z pewnością miał jabłoń w swoich ogrodach jeden z najznakomitszych ogrodników starożytności – Salomon.

Mamy cztery tłumaczenia:

1. *Of course, the forefather of +the delicious Jonagolds is mentioned in the Bible; especially in The Song of Songs as the tree which gives shade. We can be sure that one of the greatest gardeners in the bible, Solomon, had +an apple tree in his garden.

2. *Obviously, the progenitor of +delicious Jonagolds frequently appears in the Bible, especially in “The Song of Songs”, where it is the tree which casts +the shadow. One of the most brilliant gardeners of antiquity, Salomon, certainly had +an apple tree in his gardens too.

3. *Of course, the progenitor of +delicious Jonagold apples  appears in the Bible lots of times, especially in the “Song of Songs”, as a tree throwing +shade. It is sure that Solomon, one of the greatest gardeners of +the ancient times, had apple trees in his gardens.

4. *The ancestor of our delicious jonagold is being mentioned in the Bible many times, especially in the Song of Songs. It was a tree which gave shade. Certainly, Salomon, one of the greatest gardeners in antiquity, had apple-trees in his gardens.

 Problemy naszych   tłumaczy w powyższych zdaniach wiążą się m.in. z pomyleniem dwóch idiomów: to give shade oraz to cast/throw a shadow – w pierwszym  nie mamy article, w drugim zaś występuje indefinite article. Jest tak dlatego, że  zdradliwie podobne do siebie wyrazy shade i shadow jednak różnią się pod względem semantycznym w istotny sposób, rzutując na dobór article. A mianowicie – shadow, to cień rzucony przez jakiś konkretny obiekt, czyli jest to rzeczownik policzalny i stąd też pojawia się przed nim article (w tym wypadku indefinite article). Natomiast shade w idiomie to give shade oznacza zacieniowanie – pewną zacienioną przestrzeń o nieokreślonej powierzchni, względnie samo pojęcie cieniu, i jako takie należy do kategorii rzeczowników niepoliczalnych. Sprawę dodatkowo komplikuje okoliczność, która mogła przyczynić się do mętliku w głowach naszych tłumaczy, doprowadzając ich do niewłaściwej decyzji, co do article. A mianowicie – shade może także funkcjonować jako rzeczownik policzalny, np. w znaczeniu: „barwa, odcień”.  Morał  wynikający z tej porażki brzmi: idiomy trzeba znać, bo inaczej musimy się za każdym razem zastanawiać, sprawdzać, względnie „filozoficznie” sprawę roztrząsać. Inne kwestie warte uwagi w tym fragmencie, to oczywiście zapis Jonagold z dużej litery (bo to nazwa własna  odmiany) oraz dylemat, co postawić przed tą nazwą: definite czy też indefinite article? Okazuje się, że ani to, ani to, tylko possessive pronoun/adjective – our.   Wreszcie w drugim zdaniu podajemy apple trees w liczbie mnogiej i bez article, bo przecież Salomona na pewno stać było na wiele jabłonek. Warto też wiedzieć, że przed  nazwą własną Antiquity nie występuje article, chyba że  w otoczeniu przydawki (rzadko, np. w tytule słynnej książki C. Lyella z  1863 r. – The  Geological  Evidences of the Antiquity of Man). A więc poprawiamy:

1. Of course, the forefather of our delicious Jonagolds is mentioned in the Bible; especially in The Song of Songs,  as the tree which gives shade. We can be sure that Solomon, one of the greatest gardeners in the Bible, had apple trees in his garden.

2. Obviously, the progenitor of our delicious Jonagolds frequently appears in the Bible, especially in “The Song of Songs”, where it is the tree which casts a  shadow. Solomon, one of the most brilliant gardeners of Antiquity, certainly had apple trees in his gardens.

3. Of course, the progenitor of our delicious Jonagold apples  appears in the Bible lots of times, especially in the “Song of Songs”, as a tree throwing a shadow. It is certain that Solomon, one of the greatest gardeners of ancient times, had apple trees in his gardens.

4. The ancestor of our delicious Jonagold apples  is mentioned in the Bible many times, especially in the Song of Songs. It was a tree which gave  shade. Certainly, Solomon, one of the greatest gardeners in Antiquity, must have had apple-trees in his gardens.

 W kolejnym fragmencie przechodzimy do innych owoców:

 Po błędzie życiowym Adama , pierwsi rodzice zrezygnowali z nudyzmu, ukrywając nagość pod gałązka figowca (tak, tak! gałązką według Biblii, nie listkiem!)

I tłumaczenie:

*After +the life’s mistake of Adam, the first parents resigned from nudism and hid their nudity under +a branch of +fig tree (sic! according to the Bible it was a branch, not a leaf).

Na początku zdania mamy  błąd o charakterze złożonym: niewłaściwy wybór zarówno article, jak i formy  dopełniacza (zresztą znowuż nas tu prześladuje znajomość/nieznajomość idiomów…) .  To częsty problem u Polaków. W drugiej kolejności mamy do czynienia z błędem, który równie często trapi polskich użytkowników, a mianowicie zmiana article z indefinite na definite, kiedy pojawia się przydawka określająca (zawężająca, konkretyzująca) znaczenie rzeczownika. A więc poprawnie jest:  it was a branch, not a leaf, bo tu nie mamy wyrażenia przydawkowego, ograniczającego znaczenie rzeczownika; natomiast w poprzedniej części zdania poprawniej (bardziej naturalnie) byłoby: under the branch of a fig tree, ponieważ to drzewo funkcjonuje tu jako rzecz nieokreślona, zaś gałąź – z chwilą jej zerwania, gdy już się znajduje w ręku Prarodziców w bardzo konkretnym celu, traktujemy jako rzecz określoną.  A właściwie w polskim tekście mamy gałązkę i wobec tego najlepiej będzie: the twig of a fig-tree. Natomiast gdybyśmy zmienili przyimek z of na from, moglibyśmy zachować indefinite article przed twig. Wszystko zależy, z jakiej perspektywy oglądamy tę scenę Czyli: 

After Adam’s mistake of  a lifetime, the first parents gave up nudism and hid their nudity under the twig of a fig tree (sic! according to the Bible it was a twig, not a leaf).

Lub:

After Adam’s mistake of  a lifetime, the first parents gave up nudism and hid their nudity under a twig plucked from a fig tree (yes, that’s right! according to the Bible it was a twig, not a leaf).