Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 28

The treacherous participle –  Imiesłów-zdrajca

Czas na kilka wyjaśnień z zakresu form gramatycznych języka angielskiego (i nie tylko…). Właściwie formy otrzymywane od czasownika za pomocą końcówki –ing mogą pełnić dwojaką rolę w zdaniu i mają też dwie różne nazwy:

• Present participle - imiesłów przymiotnikowy czynny – służy jako przydawka odnosząca się do innego elementu zdania. Przykłady:

·        the  non-white labourers working on the large estates

·        a flourishing copper processing industry

·        reading and writing classes

Dodatkowo, forma present participle jest częścią składową czasów continuous:

·        He was having lunch.

·        I am writing an essay.

·        I will be leaving tomorrow.

·       Gerund – rzeczownik odsłowny, rzeczownik odczasownikowy – pełni w zdaniu rolę rzeczownika w rozbudowanym wyrażeniu. Przykłady:

• the hoarding of goods by French invaders
• conducting the meeting in a few languages restricted contact with the audience
• the reunions should be made more international by inviting foreign scholars

Przeglądając przykłady wadliwych czy niezbyt poprawnych tłumaczeń, omawianych w poprzednich wpisach, stwierdzimy, że większość z nich dotyczy właśnie form gerund. Z mojej strony należą się teraz przeprosiny za zbyt daleko idące uproszczenie – wrzucenie angielskich form gerund z present participle do jednego worka – i nierozróżnianie między tymi pod względem gramatycznym różnymi strukturami.

I now owe you an apology  for going too far [gerund] with my simplification – throwing [gerund]  the gerund with the present participle into a mixed bag – and not differentiating [gerund] between these structures, which differ from each other from the grammatical point of view.

Throwing [present participle] the gerund with the present participle into a mixed bag  and not differentiating [present participle] between them, I have gone too far with my simplification and now owe you an apology.

 

 Jednak zobaczymy, że często niefortunne wybory formy gerund w tłumaczeniu z języka polskiego na angielski pojawiają się tam, gdzie w polskim tekście mamy rzeczownik odczasownikowy (końcówka na –anie/-enie) – faktyczny lub domniemany. Problemem bywa fakt, że „tłumacze”:

·         nie zawsze rozróżniają między formą czynną a bierną, np.: * After releasing, Kocjan became involved in underground resistance. Poprawnie: After being released, Kocjan became involved in the underground resistance

·        nie szukają zwykłych rzeczowników, które lepiej i zgrabniej oddają sens polskiego zdania, niż forma gerundialna, np. lepszym tłumaczeniem ww. zdania jest:   On his release Kocjan became involved in the underground resistance

·        nie pamiętają, że nieraz forma zdania podrzędnego, lub konstrukcja z infinitive, lepiej wyraża sens polskiego wyrażenia, niż gerund, np.:   communication with the audience, which  consisted mostly of Polish historians, would have been hampered  if the meeting had been conducted in several languages – tu zdanie podrzędne  warunkowe lepiej oddaje sens polskiego wyrażenia, niż forma gerundialna.

Na zakończenie  przyjrzyjmy się jeszcze kilku przykładom, w których doszło do błędów na skutek działania ww. mechanizmów:   

• *The majority of the Polish people were convinced in August 1939 that the war with Hitler was unavoidable. Yet joining Stalin to this killing plan of destroying Poland was not even assumed.

Polski tekst brzmiał:

• W sierpniu 1939 roku większość Polaków była przekonana o nieuchronności wojny z Hitlerem. Nie przypuszczano jednak, że do jego zbrodniczego planu wyniszczenia Polski przyłączy się Stalin.

Poprawiamy:

• In August 1939 most Polish people were convinced that war with Hitler was unavoidable. But they did not anticipate that Stalin would join his evil plan to destroy Poland // of bringing destruction to Poland.

I wreszcie fragment komunikatu Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji  o zmianach w organizacji  linii tramwajowych i autobusowych w Krakowie:

·        * On the basis of the season tickets (for 1 or 2 lines) valid from the time before introducing the changes in organization of tram and bus lines in Kraków, until the end of validity of those tickets, they can be used:

- in case of changing the track of a line – for driving all other lines on their previous track and on the changed track of this line;

- in case of closing a line – for driving all other lines on the track of this closed line.

Oto polski tekst:

·        Na podstawie biletów okresowych (na 1 linię lub na 2 linie), których okres obowiązywania rozpoczął się przed wprowadzeniem zmian układu linii komunikacji miejskiej w Krakowie, do upływu okresu ważności biletu, mogą być wykonywane:

- w przypadku zmiany trasy linii – przejazdy wszystkimi innymi liniami na dotychczasowej i na zmienionej trasie linii,

- w przypadku likwidacji linii – przejazdy wszystkimi innymi liniami na trasie zlikwidowanej linii.

Poprawiamy:

·        If you have a season ticket for one or two lines with a period of validity which started before the introduction of the changes in the lines of the public transport service in Kraków, you can continue to use your ticket until its expiry in the following ways:

-        if the route of your line(s) has changed, you can travel by all the lines on the old and new route of your line(s);

-        if your line(s) has (have) been cancelled, you can travel by all the lines on the route of the line(s) which has (have) been cancelled.