Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 44

Jedziemy dalej trasą wrong articles. Kolejny fragment polskiego tekstu brzmi:

Z Europy pogląd ten przeniósł się do Ameryki i odtąd rajski owoc – to zazwyczaj jabłko. Jednak jabłoń najlepiej się czuje w klimacie umiarkowanym.

Nasz peleton translatorski znów się wydłużył i mamy 7 wariantów do przejrzenia, oceny i poprawienia:

1. *This view was carried from Europe to America, and from that moment (+) the paradise fruit has been usually associated with ++an apple.  However, +temperate climate is where apple trees feel ++the best.

2. *This idea spread from Europe to America and since that time, +apple has usually represented the heavenly fruit. However, +apple tree prefers +temperate climate.

3. *The idea moved from Europe to America and since then +an apple has become +a fruit of paradise. However, the apple tree grows well in ++the temperate climate.

4. *The image was transplanted from Europe to America and since then the term forbidden fruit most often has denoted ++an apple. However, +temperate climate is ++the best to grow apples.

5. *This idea has been transferred from Europe to America and, since then, +an apple is usually regarded as the fruit of Paradise. +An apple tree, however, grows best in   ++a moderate climate.

6. *This idea has got from Europe  to America and ever since +an apple is usually considered to be the fruit of Eden. Yet it is +temperate climate that is ++the best for apple trees.

7. *This belief travelled all the way to America from Europe, and since then, (+)the paradise fruit is usually viewed as ++an apple. However, apple trees grow ++best in +temperate climate.

Nasi tłumacze szczęśliwie przebrnęli przez pierwszą część pierwszego zdania bez potknięć z articles (nikt nie postawił article przed nazwami geograficznymi; wszyscy wiedzieli, że przed pierwszym rzeczownikiem, nawiązującym do poprzedniego zdania, należy postawić definite article albo demonstrative  pronoun: this). Dziury na trasie zaczynają się od and. W kontekstach, gdzie rzeczownik apple w liczbie pojedynczej bądź wyrażenie nominalne the fruit of paradise/Eden  pełni funkcję reprezentującą i odnosi się do pewnego pojęcia (a nie konkretnego jabłka) stawiamy definite article – the apple is/has been considered the fruit of paradise  itd.  Jest to kolejny przykład użycia, które w jednym z poprzednich wpisów nazwaliśmy „platońskim” definite article.  Osobliwe odstępstwo od tej reguły przedstawia zdanie 2, w którym użyto właśnie czasownika to represent, co paradoksalnie otworzyło możliwość ewentualnego użycia indefinite article.  Ale – co ciekawe – jeśli przestawimy kolejność pojęć w zdaniu i apple powędruje na koniec, a the fruit of paradise ustawimy na początku zdania (jak w wersjach nr 1, 4 i 7), wówczas rzeczownik apple może, ale niekoniecznie musi odnosić się do „platońskiego” idealnego reprezentanta wszystkich jabłek na świecie, bądź też do tego feralnego rajskiego, traktowanego jako stereotyp. W takiej sytuacji możemy postawić przed apple albo definite article i wówczas znaczenie zdania jest takie, że odnosi się ono do jabłka przedstawianego przez malarzy, czyli do jabłka – motywu  artystycznego; albo decydujemy się na indefinite article (jak u tłumaczy 1, 4 i 7, czyli wszystkich, którzy skorzystali z możliwości zmiany szyku zdania). W tym drugim przypadku an apple już nie kojarzy się z  jabłkiem – motywem artystycznym bądź też literackim, domniemanym na podstawie interpretacji tekstu biblijnego, tylko z byle jakim jabłkiem, może na przykład kupionym w supermarkecie. Natomiast błędem jest zupełne pominięcie article przed apple, i to w obu wariantach pozycyjnych (tłumaczenie nr 2), gdyż jak wyjaśniono w poprzednim wpisie, Ewa na pewno nie podała Adamowi ani musu z jabłka, ani też soku jabłkowego, a rzeczownik apple bez article staje się rzeczownikiem niepoliczalnym i oznacza jakąś ilość niedającą się określić w kategoriach odrębnych sztuk.

               Podobną sytuację mamy z wyrażeniem temperate climate. Możemy tu użyć albo definite article i wówczas the temperate climate odnosi się do pojęcia geograficznego; możemy też postawić a temperate climate, a wtedy zdanie  będzie oznaczało, że mamy na myśli jeden z obszarów na kuli ziemskiej o klimacie umiarkowanym (np. Polskę a nie Wielką Brytanię, albo też na odwrót – zdanie nie precyzuje, o którą część świata chodzi). Natomiast błędem jest pominięcie article (tłumaczenia nr 1, 2, 4, 6, 7), bo – jak nam mówią geografowie, obszarów klimatycznych mamy skończoną (i zapewne z grubsza ustaloną) liczbę: w naszym zdaniu a/the temperate climate na pewno nie odnosi się do jakiejś masy niedającej się oddzielić granicami (przynajmniej z grubsza) od sąsiednich stref.

               Z „platońskim” idealnym reprezentantem całego gatunku mamy do czynienia także w drugim zdaniu, tłumacząc pojęcie jabłoni. Jeśli się decydujemy na liczbę pojedynczą, musimy skorzystać z definite article, gdyż nie chodzi tu o jedną, nieokreśloną jabłonkę.   Unikniemy tej sytuacji wybierając liczbę mnogą: apple trees, co z kolei wymusza brak article i wówczas zdanie odnosi się do wszystkich jabłoni na świecie, bądź do ich przeważającej większości.

               Mamy też okazję użycia definite article przed częścią zdania niebędącą rzeczownikiem. Możemy napisać: grows the best lub grows best (choć osobiście wolę ten drugi wariant).

               Wreszcie mamy jeszcze dylemat z tłumaczeniem idiomu: rajski owoc. Poprawnie brzmi on: the Fruit of Paradise, z definite article i taką właśnie formą dopełniacza  (formy dopełniacza w języku angielskim będą omawiane w następnych wpisach).

Spróbujmy poprawić  powyższe tłumaczenia:

1. This view was carried from Europe to America, and from that moment the Fruit of Paradise has usually been associated with  the/an apple.  However, a/the temperate climate is where apple trees feel best.

2. This idea spread from Europe to America and since that time the/an apple has usually represented the Fruit of Paradise. However,  the apple tree prefers a/the temperate climate.

3. The idea moved from Europe to America and since then the  apple has become the symbol of/ symbolic of/regarded as / considered  etc.  the  Fruit of Paradise. However, the apple tree grows well in the/a  temperate climate.

4. The image was transplanted from Europe to America and since then the term “forbidden fruit” has usually denoted the/(an) apple // has usually been denoted by an apple. However, the/a temperate climate is the/Ø best to grow apples.

5. This idea has been transferred from Europe to America, and since then the  apple has usually been regarded as the Fruit of Paradise. However, the apple tree grows best in  a/the temperate climate.

6. This idea has got from Europe  to America and ever since the apple has usually been considered to have been the Fruit of Eden. Yet it is the/a temperate climate that is the / Ø best for apple trees.

7. This belief travelled all the way to America from Europe, and since then the Fruit of Paradise has usually been viewed/envisaged  as an/(the) apple. However, apple trees grow best in the/a temperate climate.

Następny fragment polskiego tekstu brzmi:

Dzisiaj udaje się ją [= jabłoń] hodować  tam, gdzie bardzo ciepło (można kupić piękne, importowane jabłka z Izraela), ale  pełne  dorodnych jabłoni sady na terenie dzisiejszego Iraku to czysta abstrakcja.

 Przyjrzyjmy się 3 tłumaczeniom:

1. * Today apple trees can be grown in +very hot climate (it is possible to buy beautiful apples imported from Israel), but apple tree orchards in the area of present-day Iraq is  sheer abstraction.

2.  * Nowadays, people manage to grow it [= the apple tree] in hot areas, (you can buy beautiful apples imported from Israel), but the idea of orchards full of robust apple trees in the area of today’s Iraq is (+)a sheer abstraction.

3. * Today, it is possible to grow them [=apples] in + really hot climate (you can buy beautiful apples imported from Israel), but orchards full of bountiful apple trees on +terrains of today’s Iraq are pure abstraction.

Dwaj nasi tłumacze pomylili się  z article przed  very/really hot climate. Tu musi być indefinite article i nie ma innej możliwości (chodzi o nieokreślony, ale jeden z wielu obszarów na świecie,  gdzie klimat jest gorący), a wybierając tłumaczenie z liczbą mnogą  (hot areas),  zapisujemy je bez article.  Natomiast pisząc o konkretnych obszarach w danym państwie (na terenie dzisiejszego Iraku) piszemy definite article: in/on the area of today’s Iraq. Ciekawą sytuację mamy z czystą abstrakcją. Zarówno pure abstraction , jak i sheer abstraction zapisujemy w tym kontekście raczej bez article: chodzi właśnie o abstract noun z przydawką poprzedzającą ów rzeczownik, typu: It was pure nonsense/ pure delight/ sheer hell.   Gdybyśmy zastąpili rzeczownik abstraction  wyrażeniem abstract notion, moglibyśmy się zastanawiać nad użyciem indefinite article:

Beautiful apple orchards in present-day Iraq would be a purely abstract idea/notion.

Jest jeszcze jedno miejsce, gdzie moglibyśmy ewentualnie wstawić definite article, a mianowicie przed present-day Iraq. Wówczas byśmy zwracali uwagę na terytorium tego państwa w jego granicach dzisiejszych (a nie np. historycznych).

Poprawiamy:

1. Today apple trees can be grown in a very hot climate (it is possible to buy beautiful apples imported from Israel), but apple orchards in the area of present-day Iraq is  sheer abstraction/ simply an abstract idea.

2.  Nowadays, people manage to grow it [= the apple tree] in hot areas, (you can buy beautiful apples imported from Israel), but the idea of orchards full of robust apple trees in the area of today’s Iraq is sheer abstraction / just an abstract idea.

3. Today, it is possible to grow them [=apples] in a really hot climate (you can buy beautiful apples imported from Israel), but orchards full of bountiful apple trees on the area of today’s Iraq are pure abstraction/ a purely abstract notion.

A oto następny fragment polskiego tekstu;

Ojczyzną dzikiej jabłoni, bez której chyba nie mielibyśmy współczesnej szarlotki jest Azja Południowo-Zachodnia: okolice Kaukazu, Morza Czarnego i Kaspijskiego aż po Syberię.

Mamy 7  przekładów godnych sprawdzenia:

1. *The homeland of +wild apple tree, without which we can only dream about +a contemporary apple pie, is Southeastern Asia especially the vicinities of +Caucasus Mountains, +Black and Caspian seas ranging up to Siberia.

2. *The country of origin of the wild apple tree, without which we wouldn't probably have today's apple pie, is South-West Asia: the region of +Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea right as far as Siberia.

3. *The homeland of the crab apple, without which we would not have had +the apple pie, is South-West Asia: the territories of the Caucasus Mountains, +Black and Caspian Seas and up to Siberia.

4. *The homeland of +a wild apple tree, without which we probably would not have +the contemporary apple pie, is South-Western Asia: the regions of the Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea, right to Siberia.

5. *The homeland of +wild apple tree, without which we probably wouldn’t have apple pie nowadays, is South-Eastern Asia: stretching from the Caucasus, the Black and Caspian Seas to Siberia.

6. *Wild apples, without which we would not have +an apple-pie nowadays, first grew in +the South-West Asia, i.e. the Caucasus, the coasts of the Black Sea and the Caspian Sea and as far as Siberia.

7. *The homeland of wild apple trees, without which I think we would not have today’s apple pie, is South-West Asia, the vicinity of +Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea, up to Siberia.

Znów mamy do czynienia z nazwami geograficznymi, tym razem z przydawką określającą część kontynentu. W takim razie  piszemy:

South-West / South-Western  / south-west / south-western Asia [Brit.]

Southwest / Southwestern  / southwest / southwestern Asia [Amer.]

Warianty z kierunkiem pisanym z małej litery oznaczają po prostu kierunek geograficzny / strony świata; pisane z dużej litery zazwyczaj odnoszą się do jednostek na mapie politycznej (np. w nazwach państw, stanów itd.: South Korea, North Carolina, the Wild West). W wielu sytuacjach – tam, gdzie trudno rozstrzygnąć, czy chodzi o sens polityczny, czy też tylko o kierunek geograficzny – będziemy  mieli konteksty dopuszczające obie ortografie.

Istnieje też możliwość takiego zapisu:

the south-west of Asia  / the southwest of Asia

Z kolei nazwy geograficzne niektórych regionów występują z definite article:  the Caucasus.

Nie jest to jednak żelazna reguła, bo w tym samym zdaniu mamy:   Ø Siberia – bez  article .

Przy nazwach geograficznych uzupełnianych rzeczownikiem pospolitym typu: River (o czym już było w poprzednim wpisie), Mountains, Sea, piszemy definite article, a więc:

the Caucasus Mountains / the Black Sea/ the Caspian Sea / the Black and (the/Ø) Caspian Seas

W tym fragmencie tekstu trafił się nam wreszcie uncountable, którego pomylenie z rzeczownikiem policzalnym wprowadza do tekstu element niezamierzonego humoru. Chodzi o szarlotkę (nawiasem mówiąc, nikt z tłumaczy nie wiedział, że szarlotka – w przeciwieństwie do zwykłego placka z jabłkami, to właściwie apple Charlotte…). Tak czy owak, zarówno apple Charlotte, jak i apple pie w tym zdaniu zapisujemy bez article, bo inaczej komunikujemy, że kiedyś w przeszłości (np. wczoraj na kolację) skonsumowaliśmy placek z jabłkami…

Poprawiamy i kończymy:

1. The homeland of the wild apple tree, without which we could only dream of  our contemporary apple pie, is Southwestern Asia, especially the environs of  the Caucasus Mountains, the Black and Caspian Seas,  right up to Siberia.

2. The country of origin of the wild apple tree, without which we probably wouldn't have today's apple pie, is South-West Asia: the region of the Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea, right as far as Siberia.

3. The homeland of the crab apple, without which we could never have had apple pie as we know it today, is South-West Asia: the territories of the Caucasus Mountains, the Black and Caspian Seas, up to Siberia.

4. The homeland of  the wild apple tree, without which we probably would not have apple pie today, is South-Western Asia: the regions of the Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea, right up to Siberia.

5. The homeland of  the wild apple tree, without which we probably wouldn’t have apple pie nowadays, is South-Western Asia: stretching from the Caucasus, the Black and Caspian Seas,  to Siberia.

6. Wild apples, without which we would not have apple-pie nowadays, first grew in South-West Asia/ in the south-west of Asia, i.e. the Caucasus, along the coast of the Black Sea and the Caspian Sea, and as far as Siberia.

7. The homeland of wild apple trees, without which I think we would not have today’s apple pie, is South-West Asia, the vicinity of  the Caucasus, the Black Sea and the Caspian Sea, up to Siberia.

An apple pie

Having some apple pie / a piece of apple pie / a slice of apple pie / a portion of apple pie