Friday 20 September 2013

Porady starej wyjadaczki dla młodych tłumaczy 47



The Unprepossessing Possessive, alias the Over-Generous Genitive 1


Dzisiaj przechodzimy do kolejnego problemu stwarzającego Polakom znaczne trudności w tłumaczeniu z języka polskiego na angielski.


Chodzi o tłumaczenie form z dopełniaczem. Tu często występują błędy w tekstach przekładanych (czy po prostu pisanych) przez Polaków. Dwie są tego przyczyny: pierwsza i oczywista – to tłumaczenie „słowo-w-słowo” (o czym już było wielokrotnie) Druga jest ciekawsza i poniekąd „psychologiczna”. Mianowicie – od chwili, kiedy polskie dzieci po raz pierwszy zapoznają się z językiem angielskim, kładzie się im do głowy, że „w angielskim nie ma odmiany przypadków, nie ma końcówek itd.” . Tymczasem twierdzenie to nie jest do końca prawdziwe, ponieważ jest taki przypadek, gdzie mamy wiele – nawet nadmierną ilość – możliwości i konstrukcji. Chodzi o drugi przypadek – dopełniacz, po angielsku the genitive case lub the possessive case. Tłumaczenie zdań z dopełniaczem, niepozornym (unprepossessing)  i na pierwszy rzut niebudzącym specjalnej ostrożności,  nieraz stanowi pułapkę dla (na?!) Polaków, właśnie ze względu na osobliwe bogactwo (over-generosity) form, w których w angielskim można wyrażać relacje odpowiadające polskiemu dopełniaczowi.

The Dormouse had closed its eyes by this time, and was going off into a doze; but, on being pinched by the Hatter, it woke up again with a little shriek, and went on: “--that begins with an M, such as mouse-traps, and the moon, and memory, and muchness-- you know you say things are ‘much of a muchness’--did you ever see such a thing as a drawing of a muchness?”
 


Mamy w angielskim następujące możliwości tworzenia form dzierżawczych:

1 . The “of” genitive. A cup of tea, a packet of biscuits, a chest of drawers, the University of Oxford. Forma najczęściej stosowana przez Polaków, niekiedy nadużywana zamiast innych form.

2 . The Saxon genitive. My father’s friend, my mother’s favourite flowers,  Mr. Nowak’s watch. Forma niesłusznie unikana, a nieraz źle stosowana przez Polaków.

3 . Forma dzierżawcza odrzeczownikowa: nouns acting as possessive modifiers (called attributive nouns or noun adjuncts): the London underground, the school playground,   the September events.

4. Wreszcie mamy też rozmaite formy mieszane, np.:
One of my father’s friends -  A friend of my father’s  - Mr. Nowak’s London souvenir.







W następnych wpisach zajmiemy się bardziej szczegółowo kolejnymi formami dzierżawczymi, dzisiaj tylko zaznaczymy, jakiego rodzaju problemów możemy się tu spodziewać: 



An exhibition dedicated to Wojciech Fangor organized in the Main Building of the National Museum in Cracow will be open until 6th January, 2013. Wojciech Fangor is one of the most important artists in the history of Polish art of the second half of the 20th century, co-originator of the Polish Poster School, the precursor of art in the public space - the only Pole whose individual exhibition was organized by the Guggenheim Museum in New York. The work of this artist covers various fields: painting, graphics, architecture, sculpture, scenography, spatial installations. It is worth emphasizing that the display organized in Cracow which is entitled “Wojciech Fangor. Space as play” coincides with the artist’s 90th birthday as well as with the jubilee of the seventy five years of his artistic work.



Polski tekst brzmiał:



Do 6 stycznia 2013 w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie będzie czynna wystawa poświęcona twórczości Wojciecha Fangora – jednego z najważniejszych artystów w historii polskiej sztuki  drugiej połowy XX wieku, współtwórcy tzw. Polskiej  szkoły plakatu, prekursora sztuki w przestrzeni publicznej – jedynego Polaka, któremu Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku zorganizowało indywidualna wystawę, Sztuka artysty obejmuje różne dziedziny: malarstwo,  grafikę, architekturę, rzeźbę, scenografię, instalacje przestrzenne. Warto podkreślić, że zorganizowana w Krakowie ekspozycja, zatytułowana Wojciech Fangor. Przestrzeń jako gra, zbiega się z 90. Rocznica urodzin artysty i jubileuszem 75-lecia pracy twórczej. 

Właściwie nasza tłumaczka dobrze sobie poradziła w większości przypadków (miejsca podświetlone). Warto jednak wiedzieć, że są też możliwe inne wybory, podane poniżej w rozwiązaniu alternatywnym. Warto też zwrócić uwagę na urzędową, od wielu lat niefortunnie ustaloną nazwę własną: the National Museum in Kraków/Cracow – tłumaczoną słowo-w-słowo z polskiej nazwy. Oczywiście lepiej byłoby np.: the Kraków Branch of the National Museum lub the National Museum, Kraków Branch. Ale trudno – nazwa istnieje i funkcjonuje od wielu lat, więc musimy się z tym pogodzić. Nazwa polskiej instytucji figuruje tu obok typowo i oczywiście poprawnie skonstruowanej nazwy:  the Guggenheim Museum. Urzędowa nazwa tej instytucji brzmi:  The Solomon R. Guggenheim Museum, potocznie zaś: the Guggenheim.   In New York nie jest częścią nazwy urzędowej, ponadto  obecnie w wielu miastach na świecie istnieją muzea założone przez Fundację. im. S. Guggenheima. A oto obiecane alternatywne tłumaczenie:  


An exhibition dedicated to Wojciech Fangor organized in the Main Building of the National Museum in Cracow will be open until 6th January, 2013. Wojciech Fangor is one of the most important artists in Polish art history in the second half of the 20th century, co-originator of the Polish Poster School, the precursor of art in the public space - the only Pole to have had an individual exhibition organized by New York’s Guggenheim Museum. This artist’s work covers various fields: painting, graphics, architecture, sculpture, scenography, spatial installations. It is worth emphasizing that the display organized in Cracow which is entitled “Wojciech Fangor. Space as play” coincides with the artist’s 90th birthday as well as with the jubilee celebrations to honour the seventy five years of his work in the arts.
W następnych wpisach zagłębimy się w tą arcykłopotliwą tematykę…





No comments: